Τοποθέτηση Τ. Αποστολόπουλου

στην Διημερίδα του «Κοινωνικού Πολύκεντρου»

στην Ερέτρια Ευβοίας

4 Ιουλίου 2008

Συναδέλφισσες και συνάδελφοι, νομίζω ότι η Εύβοια είναι μια  περιοχή άμεσα συνδεδεμένη με  το μεγάλο ζήτημα το οποίο κουβεντιάζουμε και αυτό γιατί είναι η δεύτερη ημερίδα την οποία πραγματοποιούμε  σε αυτή την περιοχή με θέμα τις «Συλλογικές Διαπραγματεύσεις στο Δημόσιο».  Ήταν, αν θυμάμαι καλά, Ιούλιος του 1996 όταν πραγματοποιήθηκε η ημερίδα στη Χαλκίδα με θέμα τα «Συστήματα Συλλογικών Διαπραγματεύσεων στο Δημόσιο», ήταν, δηλαδή, λίγο πριν ωριμάσουν τα πράγματα για να γίνει η αλλαγή στο Σύνταγμα.

Όταν μιλάμε για Συλλογικές Διαπραγματεύσεις, μιλάμε για ένα τεράστιο ζήτημα των εργασιακών σχέσεων. Αν γυρίσουμε αρκετά χρόνια πίσω θα διαπιστώσουμε ότι από τα πρώτα βήματα του συνδικαλιστικού κινήματος στη χώρα μας μπήκε ένα μεγάλο ζήτημα, το οποίο ιδιαίτερα κορυφώθηκε την περίοδο του μεσοπολέμου.  Ήταν το ζήτημα της σχέσης του Κράτους με το δημόσιο υπάλληλο.

Πάνω σε δυο διαμορφωμένες απόψεις, που θα αναφέρω στη συνέχεια, συγκρούστηκαν το επίσημο κράτος με το συνδικαλιστικό κίνημα, μια σύγκρουση που έδωσε   απεργιακές κινητοποιήσεις και πολλές διώξεις. Η μία άποψη έλεγε ότι ο δημόσιος υπάλληλος είναι μέρος του κράτους, άρα το ίδιο το κράτος και συνεπώς δεν μπορεί να έρχεται  σε σύγκρουση με τον ίδιο του τον εαυτό. Δεν μπορεί να απεργεί, να κινητοποιείται, να αντιδρά, να μπαίνει εμπόδιο. Δεν μπορεί ούτε καν να διεκδικεί πολιτικά δικαιώματα και συλλογικές διαπραγματεύσεις. Την άποψη αυτή στήριζε η επίσημη Πολιτεία μέσα από τις τότε κυβερνήσεις.

Υπήρχε και η άλλη άποψη, η προοδευτική της εποχής εκείνης, η οποία έλεγε ότι  ο δημόσιος υπάλληλος είναι και αυτός ένας εργαζόμενος και η σχέση του με το κράτος καθορίζεται ως σχέση εργαζόμενου προς εργοδότη.

Σ΄ όλο το μεσοπόλεμο αυτή ήταν η κύρια αιτία σύγκρουσης του δημοσιοϋπαλληλικού κινήματος με τις τότε κυβερνήσεις. Μετά τον πόλεμο τα πράγματα πήραν διαφορετική μορφή. Όταν ιδρύθηκε η ΑΔΕΔΥ ως «Ανώτατη Διοίκηση Ενώσεων Δημοσίων Υπαλλήλων» σε μια περίοδο που η πατρίδα μας ζούσε τα πέτρινα χρόνια του εμφυλίου, αποτελείτο σχεδόν μόνο από υψηλόβαθμους υπαλλήλους. Αν δείτε, τα βιογραφικά των ηγεσιών της ΑΔΕΔΥ της περιόδου εκείνης θα διαπιστώσετε ότι ήταν όλοι τους ανώτατοι δημόσιοι υπάλληλοι. Καθηγητές Πανεπιστημίου, Γενικοί Διευθυντές, Προϊστάμενοι Διευθύνσεων, Τμηματάρχες που αρκετοί απ΄ αυτούς περνούσαν στη συνέχεια στα βουλευτικά έδρανα. Να μην λέω ονόματα.

Τότε επικράτησε η άποψη που έλεγε ότι ο δημόσιος υπάλληλος δεν μπορεί να έρχεται σε αντίθεση με το Κράτος και κατ΄ επέκταση με τον ίδιο τον εαυτό του.  Είσαι εσύ το κράτος, έλεγαν στους δημοσίους υπαλλήλους, άρα δεν μπορείς και να απεργείς, γι’ αυτό και δεν έχουμε απεργίες την περίοδο αυτή. Αφού ως συνδικάτα περάσαμε μέσα από χίλια κύματα ήρθε το 1983 που έγινε η μεγάλη αλλαγή με τον  εκδημοκρατισμό της ΑΔΕΔΥ, γιατί όλοι γνωρίζουμε ότι μπορεί η χώρα να μπήκε σε δημοκρατική τροχιά το 1974,  μπορεί να φύσηξε ο αέρας το ’74, αλλά η ηγεσία του δημοσιοϋπαλληλικού κινήματος  ερχόταν από την περίοδο της δικτατορίας μέχρι το 1983. Μιλάω για τη διοίκηση Παπακώστα.

Τότε, λοιπόν, επειδή κάποιοι  από σας ήσασταν και πρωταγωνιστές στην διεκδίκηση του εκδημοκρατισμού της ΑΔΕΔΥ μπήκαν μαζί με τον εκδημοκρατισμό και την αποχουντοποίηση και άλλου είδους ζητήματα. Μπήκε το ζήτημα των πολιτικών δικαιωμάτων, μαζί με το ζήτημα των συλλογικών διαπραγματεύσεων. Βλέπω ανάμεσά σας το Δημήτρη Αγκαβανάκη, τον Ηλία Βρεττάκο, τον Κώστα Παπαντωνίου που μπορούν να επιβεβαιώσουν αυτά που λέω. Το συνδικαλιστικό κίνημα ακολούθησε από τότε κάθε μορφής σχέση με τις κυβερνήσεις. Άλλοτε συγκρούεται και βρίσκεται σε σκληρή αντιπαράθεση, άλλοτε κρατά ουδέτερη στάση και άλλοτε στηρίζει κυβερνητικές επιλογές ανάλογα με τις συγκυρίες, τους στόχους και την ακολουθούμενη τακτική και στρατηγική που διαμορφωνόταν κάθε φορά.

Έτσι πορευτήκαμε τα χρόνια αυτά, ωσότου δύο σταθμοί ήτανε οι κορυφαίοι της ΑΔΕΔΥ στο θέμα των Συλλογικών Διαπραγματεύσεων. Αυτός του Ιουλίου 1996  με την ημερίδα και τη διαμόρφωση θέσης και πρότασης στη Χαλκίδα και αυτός της Ισπανίας όταν με τον μακαρίτη τον συνάδελφό μας τον Γιάννη Νικήτα, κλιμάκιο της ΑΔΕΔΥ πήγε στην Ισπανία για να δει πώς λειτουργούν οι συλλογικές διαπραγματεύσεις. Την εποχή εκείνη οι Ισπανοί είχαν προχωρήσει λίγο πιο μπροστά από εμάς.

Ήρθε, τέλος πάντων, το Σύνταγμα του 2001, όπου κατοχύρωσε τις διαπραγματεύσεις χωρίς στην πράξη να έχουμε Συλλογικές Διαπραγματεύσεις. Άκουσα τις εισηγήσεις των καθηγητών και πράγματι έχουν κάνει μια πολύ καλή δουλειά. Στην ουσία στην Ελλάδα δεν υπήρξαν διαπραγματεύσεις, γιατί αν υπήρχαν ουσιαστικές Συλλογικές Διαπραγματεύσεις θα είχαμε έστω και μία η οποία θα είχε καρποφορήσει. Θα είχαμε διαιτησία και όχι μονομέρειες και χωρίς περιεχόμενο διαλόγους.

Αν αφαιρέσουμε την περίπτωση του Κοινωνικού Πολύκεντρου που είναι πράγματι μία συμφωνία με την Πολιτεία, καμία άλλη και σε κανένα άλλο επίπεδο δεν έχουμε. Μιλάμε πάντα σε επίπεδο ΑΔΕΔΥ. Σε επίπεδο κλαδικό θα το πούμε στη συνέχεια, εάν θέλετε.

Έτσι λοιπόν σήμερα, σε μία περίοδο που οι συλλογικές διαπραγματεύσεις και στην Ευρώπη αλλά και στην Ελλάδα υποχωρούν μέσα στο γενικότερο κλίμα της παγκοσμιοποίησης,  το ότι εμείς κουβεντιάζουμε για Συλλογικές Διαπραγματεύσεις είναι πολύ θετικό. Μου θυμίζει κάποιον εκεί στο χωριό μου που όταν οι άλλοι ξερίζωναν τις ελιές εκείνος φύτευε ελιές. Κάπως έτσι κινούμαστε και εμείς, ενάντια στο ρεύμα και αυτό κατά τη γνώμη μου είναι θετικό.

Να κουβεντιάζουμε σήμερα για Συλλογικές Διαπραγματεύσεις είναι αισιόδοξο μήνυμα γιατί έχουμε φτάσει στο κατώτερο σημείο. Η γενιά των 700 ευρώ είναι μπροστά μας, είναι αυτή που αντιπροσωπεύουμε. Είναι η μοναδική γενιά η σημερινή, η γενιά των παιδιών μας, που θα περάσει χειρότερα από τη δικιά μας τη γενιά. Μέχρι σήμερα η μία γενιά καλυτέρευε τη θέση της σε σύγκριση με την προηγούμενη. Τώρα η πυραμίδα, δυστυχώς, άλλαξε, τα πράγματα γίνανε και γίνονται χειρότερα. Άρα χρειάζονται θεσμοί τέτοιου είδους όπως αυτός των Συλλογικών Διαπραγματεύσεων, να τους ενισχύσουμε και να δούμε πώς θα πορευτούμε. 

Τώρα, όσο αφορά την Ευρώπη. Προχθές ο φίλος μου ο Κώστας Παπαντωνίου έφερε στην Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή το θέμα της Συνθήκης της Λισσαβόνας όπου μέσα εκεί διαμορφωνόταν και η κοινωνική διάσταση όπως έλεγε ο εισηγητής. Περίμενε να στηρίξω και εγώ την πρόταση αυτή, εγώ όμως βρίσκομαι σε  «σύγχυση» και το λέω και δημόσια.  Θα σας  εκμυστηρευτώ ότι ενώ πολιτικοσυνδικαλιστικά γαλουχήθηκα με το   «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο Συνδικάτο», κάποια στιγμή πίστεψα ότι τα προβλήματα των εργαζομένων μπορούν να λυθούν μέσα από την Ευρώπη, γιατί  πίστεψα στην Ευρώπη των λαών.

Σήμερα, λοιπόν, μετά από τη Συνθήκη της Λισσαβόνας, την οδηγία  Μπολγκενστάιν, την άλλη οδηγία που μιλά για 65 ώρες εργασίας, εγώ είμαι σε μία «σύγχυση. Δεν ξέρω αν θα πάω στο «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο Συνδικάτο» ή θα αρχίσω να αναζητώ άλλους δρόμους και άλλες διαδρομές.

Θέλω, όμως, και κατεβαίνω από το βήμα με αυτό, συνάδελφοι, να θέσω ένα ακόμη ζήτημα. Για να μπορέσουμε να πάμε μπροστά δύο πράγματα χρειάζονται και επειδή είναι παρόντες και οι αξιότιμοι καθηγητές θα το πω ξεκάθαρα. Το πρώτο πράγμα είναι το συνδικαλιστικό κίνημα να αποκτήσει κινηματικά χαρακτηριστικά και να δει τα πράγματα από άλλη οπτική γωνία και σε καμία περίπτωση  γραφειοκρατικά όπως αρκετές φορές τα βλέπουμε σήμερα. Οι συλλογικές διαπραγματεύσεις για παράδειγμα είναι το μέσο και όχι ο αυτοσκοπός. Όλα θα κριθούν και τώρα και στο μέλλον στο πως θα διαμορφωθούν οι συσχετισμοί δύναμης. Αυτό ας το καταλάβουμε καλά.

Το δεύτερο ζήτημα είναι να αφυπνισθεί η διανόηση. Αν δεν αφυπνισθεί η διανόηση, αν δεν βγει μπροστά η διανόηση, εάν δεν κινηθεί και δεν κινήσει τα πράγματα, αν δε δώσει η ίδια ένα όραμα στο λαό πολύ φοβάμαι ότι τα πράγματα θα πηγαίνουν πίσω αντί να πάνε μπροστά. Και εγώ τη διανόηση τη βλέπω σήμερα να κινείται μόνο συλλέγοντας υπογραφές για πρόσωπα και όχι για πολιτικά κορυφαία ζητήματα. Την βλέπω εγκλωβισμένη σε διάφορα ευρωπαϊκά προγράμματα.

Άρα, λοιπόν, έχουμε πρόβλημα και για την πορεία τη δικιά μας, αλλά και να διαμορφωθεί το κλίμα εκείνο που μπορεί να μας πάει σε άλλους δρόμους. Και τα συνδικάτα και η διανόηση έχουν μεγάλες ευθύνες. Σας ευχαριστώ.